Hoogbegaafd: van onderwijs tot werkvloer

[fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ layout=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none” last=”no” hover_type=”none” link=”” border_position=”all”][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=””]

Nederland telt naar schatting 340.000 hoogbegaafden. Een deel is zich bewust van hun hoogbegaafdheid, een ander deel niet. Een deel ervaart problemen, een ander deel niet. Dit geldt zowel voor hoogbegaafde kinderen in het onderwijs als hoogbegaafde volwassenen op de werkvloer.

[/fusion_text][/fusion_builder_column][fusion_builder_column type=”1_1″ layout=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none” last=”no” hover_type=”none” link=”” border_position=”all”][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=””]

Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker die complexe zaken aankan. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Hij of zij schept plezier in creëren. Noks Nauta is onderzoeker en onder andere medeoprichter van het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen (IHBV). In 2008 was zij een van de twintig experts die de definitie van de ‘hoogbegaafde’ mede-formuleerde. “Deze voor velen herkenbare definitie beschrijft de gehele hoogbegaafde mens die uit meer bestaat dan enkel het hoogintelligente denken.”

Rianne van de Ven, voorzitter van het IHBV, benadrukt dat hoogbegaafdheid een positief persoonskenmerk is en dat het met veel hoogbegaafden heel goed gaat. Wanneer hun talenten de ruimte krijgen op de werkvloer zijn hoogbegaafde werknemers vaak van grote waarde. De hoogbegaafde kan op het werk echter een mismatch ervaren. Hij/zij kan bijvoorbeeld vinden dat ‘dingen’ erg langzaam gaan. Het goedbedoeld aandragen van tal van oplossingen kan leiden tot miscommunicatie, irritatie, conflicten en zelfs ontslag. Hoogbegaafden hebben uitdaging, prikkeling en ruimte nodig om fijn te kunnen werken in een organisatie. Wanneer dit niet wordt herkend en erkend kan dit leiden tot bijvoorbeeld verveling en resulteren in een bore-out (chronische onder prikkeling). “Vaak wordt bore-out aangezien voor een burn-out,” vertelt Van de Ven. “De aanpak van bore-out is echter anders omdat de oorzaak anders is. Zelfbeeld en zelfkennis spelen bij de aanpak een grote rol, plus kennisoverdracht richting werkgever.” In een IHBV-onderzoek onder hoogbegaafden uit 2012 werd gevraagd: Wat is voor jou een ‘goede’ leidinggevende? Daar kwam uit: Iemand die me de ruimte geeft, me niet voorschrijft wat ik precies moet doen en vertrouwen heeft in mijn kunnen. Noks Nauta: “Helder lijkt me.”

VOOROORDELEN

Hoogbegaafdheid kan een scala aan vooroordelen oproepen, waarvan het meest hardnekkige vooroordeel is dat hoogbegaafden alles in één keer kunnen. Vertel je op je werk hoogbegaafd te zijn, dan gaan de verwachtingen plotsklaps omhoog, met alle gevolgen van dien. Een ander veelvoorkomend vooroordeel is dat een hoog IQ samen zou gaan met een laag EQ (emotioneel quotiënt). Noks Nauta: “Er is echter geen enkel verband tussen IQ en EQ. De meeste hoogbegaafden zijn sterk sensitief. Zo zijn ze veelal gedreven om een positieve bijdrage te leveren aan de wereld. Uit ons onderzoek naar hoogbegaafden zonder werk uit 2017 blijkt dat velen de oorzaak bij zichzelf en hun hoogbegaafdheid zien.”

ZEER MAKKELIJK LERENDE

Niet elke onderzoeker gebruikt de term hoogbegaafd. Voorzitter van stichting Kenniscentrum voor Makkelijk Lerenden, Willy de Heer, promoveerde in 2017 op haar onderzoek naar het onderwijs voor zeer makkelijk lerenden. Zij introduceerde de toegankelijke term ‘(zeer) makkelijk lerenden’ en vergeleek onder andere de problemen die makkelijk – en moeilijk lerenden ervaren. “Een van de verrassende conclusies is het dat voor beide groepen even moeilijk is om zich aan te passen in het onderwijssysteem.” Voor moeilijk lerenden zijn er speciale scholen. Dit is niet het geval voor makkelijk lerenden, vanuit het idee dat deze kinderen er toch wel komen en zich kunnen aanpassen aan een ander niveau en tempo. Hierdoor ontwikkelen zij leer- en gedragsproblemen. Voor haar proefschrift dook De Heer onder andere in de geschiedenis en ontdekte een terugkerend patroon. “Vanaf 1813 is het zo dat het onderwijs voor makkelijk lerenden in tijden van crisis of oorlog werd opgeschaald. Dit gebeurde onder andere vanuit de hoop dat deze leerlingen of studenten oplossingen zouden kunnen aandragen. Zodra de rust en stabiliteit waren weergekeerd werd het onderwijs weer terug geschaald.”

ONTWIKKELINGSGERICHT

Een aantal overtuigingen zijn vormend geweest voor het huidige onderwijs. Zo moet een kind vooral kind kunnen zijn, waarbij een jaar extra kleuteren wordt toegejuicht. Dit vanuit het idee dat je een kind vooral niet teveel intellectueel mag uitdagen omdat het dan ‘gek’ zou worden. Feit is dat een makkelijk lerend kind gebaat is bij uitdagingen, niet in de vorm van meer van hetzelfde maar juist afwisseling afgestemd op de behoeften en interesses van het kind. In 2019 richtte emeritus hoogleraar Dolf van den Berg de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs op met als doel het onderwijs structureel kindgericht te organiseren. Sinds juli 2020 is De Heer voorzitter van deze taskforce. “Elk kind moet zijn eigen leerroute kunnen volgen. Onderwijs moet zich aanpassen aan de ontwikkeling van het kind, niet andersom. Makkelijk lerenden mogen – net als moeilijk lerenden – op eigen wijze hun weg volgen in het onderwijs, en daarmee in het leven.”

[/fusion_text][fusion_gallery layout=”” picture_size=”” columns=”” column_spacing=”” gallery_masonry_grid_ratio=”” gallery_masonry_width_double=”” hover_type=”” lightbox=”yes” lightbox_content=”” bordersize=”” bordercolor=”” border_radius=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” /][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]

Leuk artikel?

Share on Facebook
Share on Twitter
Share on Linkdin
Share on Pinterest

Laat een reactie achter

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Gerelateerde Artikelen

Ontvang het laatste nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

En mis nooit meer een artikel.